Ελλάδα όπως...Αργεντινή; .

Το αμύθητης αξίας χαρτοφυλάκιο ακινήτων της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου, που με βάση τις αντικειμενικές αξίες της εφορίας αποτιμάται σε 272 δις. ευρώ και αποτελεί δέλεαρ για τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες στον πλανήτη, βρίσκεται στο επίκεντρο του θηριώδους προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, που ανακοίνωσαν η τρόικα και το υπουργείο Οικονομικών την Παρασκευή, λίγες μόλις ημέρες μετά τη μυστηριώδη επίσκεψη στην Αθήνα του δεύτερου στην ιεραρχία τραπεζίτη της Goldman Sachs.

Τα γεγονότα αυτά φαίνονται εκ πρώτης όψεως ασύνδετα μεταξύ τους, αλλά πολλοί στην τραπεζική αγορά εκτιμούν ότι δεν είναι. Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη, που παρακολουθούν στενά τη δραστηριότητα των μεγάλων διεθνών επενδυτικών τραπεζών στα ελληνικά πράγματα, η Goldman Sachs έχει την πατρότητα σχεδίου, που είχε παρουσιασθεί στην ελληνική κυβέρνηση από τις πρώτες ημέρες που ανέλαβε την εξουσία και μπήκε στη θύελλα της κρίσης, για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, κυρίως ακίνητης, με σύγχρονες τεχνικές χρηματοοικονομικής μηχανικής και τελικό στόχο την απόσβεση μέρους του δημόσιου χρέους.

Τα σχέδια αυτά είχαν ξεχασθεί για αρκετό καιρό, ενώ η κυβέρνηση είχε υιοθετήσει τον περασμένο Ιούνιο ένα μάλλον μετριοπαθές πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Στο μεταξύ, από τις αρχές του 2010 η Goldman Sachs είχε κηρυχθεί… ανεπιθύμητη τράπεζα στην Αθήνα, με παρέμβαση και της Άνγκελα Μέρκελ, η οποία δημόσια είχε επικρίνει δριμύτατα την αμερικανική επενδυτική τράπεζα για τα χρηματοοικονομικά εργαλεία που είχε προσφέρει στο παρελθόν στις ελληνικές κυβερνήσεις, προκειμένου να αλλοιώνουν τα στοιχεία για το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα. Από τότε η Goldman Sachs έμεινε αποκλεισμένη ακόμη και από τα κοινοπρακτικά δάνεια που είχε εκδώσει το Δημόσιο πριν τη «διάσωση» με τα 110 δις. ευρώ, παραμένοντας σταθερά σε δυσμένεια.

Στα τέλη Ιανουαρίου, ο δεύτερος στην ιεραρχία της Goldman, Γκάρι Κον, είχε επισκεφθεί την Αθήνα χωρίς πολλή δημοσιότητα και είχε συναντήσεις, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, με κορυφαίους κυβερνητικούς παράγοντες από το οικονομικό επιτελείο. Οι επαφές αυτές δεν διευκρινίσθηκε αν πράγματι έγιναν, ή ποιο αντικείμενο είχαν, παρότι η κυβέρνηση έχει καθιερώσει κατά τα άλλα ένα καθεστώς διαφάνειας στις επαφές της με διεθνείς οικονομικούς παράγοντες.

Σε μια εξέλιξη που μόνο ως συμπτωματική δεν εκλαμβάνεται από τους παράγοντες της αγοράς, που τη συσχετίζουν ευθέως με όσα πιθανόν συζητήθηκαν πίσω από κλειστές πόρτες με τον κ. Κον, την Παρασκευή επανήλθαν στο προσκήνιο με… πάταγο ακριβώς τα ίδια σχέδια δυναμικών ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης περιουσίας, που συζητούσε η κυβέρνηση με την Goldman από το φθινόπωρο του 2009!

Η τρόικα ανακοίνωσε πρώτη το σχέδιο ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, προκαλώντας και μια μίνι κρίση στις σχέσεις της με την κυβέρνηση το Σαββατοκύριακο, τοποθετώντας τον εισπρακτικό στόχο στο ύψος των 50 δις. ευρώ. Λίγα λεπτά μετά τη συνέντευξη τύπου των στελεχών της τρόικας, το υπουργείο Οικονομικών έδινε στους δημοσιογράφους τις δικές του εξηγήσεις για το σχέδιο. Τόσο αυτές οι εξηγήσεις, όσο και μια ανακοίνωση του κ. Παπακωνσταντίνου μέσα στο Σαββατοκύριακο, παραπέμπουν σε μια σύνθετη διαδικασία αξιοποίησης της ακίνητης, κυρίως, περιουσίας του Δημοσίου και όχι σε μια απλοϊκή εκποίηση που οι περισσότεροι φαντάζονται.

Αναφερόμενο στην «πολιτική αποκρατικοποιήσεων, αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας και αναδιαρθρώσεων», το υπουργείο Οικονομικών κάνει λόγο σε ενημερωτικό σημείωμα που διένειμε στους δημοσιογράφους για «ενίσχυση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας για την περίοδο 2012-2015» και εξηγεί ότι προγραμματίζεται «ολοκλήρωση της καταγραφής και της δημιουργίας ενός χαρτοφυλακίου συμμετοχών και εμπορικά αξιοποιήσιμων ακινήτων ύψους τουλάχιστον 50 δισ. ευρώ. Στόχος είναι η συνολική είσπραξη εσόδων τουλάχιστον 50 δισ. ευρώ την περίοδο 2011-2015 εκ των οποίων τα 15 δισ. έως το 2012». Σε δήλωσή του, ο κ. Παπακωνσταντίνου σχηματοποίησε το σχέδιο ως εξής: «Αξιοποιούμε ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, δεν εκποιούμε δημόσια γη».

Ουσιαστικά, πρόκειται για επαναφορά του σχεδίου που είχε προτείνει η Goldman Sachs, σύμφωνα με το οποίο θα δημιουργηθούν δύο μεγάλες εταιρείες συμμετοχών, μία για την κινητή και μία για την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου. Η πρώτη θα δημιουργήσει «μπουκέτα» μετοχών κρατικών εταιρειών, με τη λογική των Exchange Traded Funds (ETF), δηλαδή των διαπραγματεύσιμων σε χρηματιστήρια αμοιβαίων κεφαλαίων. Η δεύτερη θα προχωρήσει σε ένα είδος τιτλοποίησης της κρατικής ακίνητης περιουσίας, εκδίδοντας καλυμμένα ομόλογα του Δημοσίου, τα οποία θα διασφαλίζονται με ακίνητα μεγαλύτερης αξίας. Μια εκδοχή για το επόμενο σκέλος αυτού του σχεδίου είναι οι επαναγορές ομολόγων του Δημοσίου με τα έσοδα από αυτές τις εκδόσεις, σε τιμές χαμηλότερες της ονομαστικής αξίας έκδοσης, ώστε με αυτό τον τρόπο να «κουρεύεται» έμμεσα το δημόσιο χρέος. Αυτονόητο είναι, ότι για αυτές τις σύνθετες χρηματοοικονομικές διαδικασίες θα χρειασθεί η συνδρομή αδρά αμειβόμενων επενδυτικών τραπεζών και μεγάλων γραφείων οικονομικών συμβούλων. Για το σκέλος που αφορά τα ακίνητα, πρώτη υποψήφια ανάδοχος θεωρείται ότι είναι η Goldman, που έκανε και την πρώτη σχετική πρόταση στην ελληνική κυβέρνηση.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ο χρόνος εκδήλωσης όλων αυτών των πρωτοβουλιών δεν είναι καθόλου τυχαίος. Πρόσφατα, η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου ολοκλήρωσε μια πρώτη συνολική καταγραφή της ακίνητης περιουσίας που κατέχει και διαχειρίζεται για λογαριασμό του κράτους, με αποτελέσματα εντυπωσιακά: τα 71.000 ακίνητα της ΚΕΔ εκτιμήθηκαν με βάση τις αντικειμενικές αξίες στα 272 δις. ευρώ. Σε αυτό το ποσό δεν υπολογίζεται το ένα δέκατο της συνολικής ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, που κατέχεται από άλλες κρατικές εταιρείες. Πρέπει να σημειωθεί, μάλιστα, ότι αρκετά από τα ακίνητα, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους (π.χ.: αιγιαλοί και παραλίες), φωτογραφήθηκαν και από δορυφόρους, ώστε να υπάρχει μια σημερινή καταγραφή της εικόνας τους και να διαπιστώνονται ενδεχόμενες καταπατήσεις, παράνομη δόμηση και άλλες νεοελληνικές αυθαιρεσίες.

Συνολικά υπολογίζεται ότι με τις αντικειμενικές τιμές, η αξία της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου υπερβαίνει τα 300 δις. ευρώ, ποσό στο οποίο έχει αναφερθεί δημόσια σε ανύποπτο χρόνο και ο υπουργός Οικονομικών. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, που είναι ενήμερο για αυτές τις εκτιμήσεις, κατεβάζει με μια πιο συντηρητική προσέγγιση στα 100 δις. ευρώ τη συνολική αξία των ακινήτων. Σε κάθε περίπτωση, διεθνείς αναλυτές, όπως αυτοί του ινστιτούτου Bruegel, που δημοσιοποίησε σχετική έκθεση την περασμένη εβδομάδα, θεωρούν ότι η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου θα έχει καίριο ρόλο σε όποιο σχήμα «ελάφρυνσης» της χώρας από το δημόσιο χρέος και αν επιλεγεί.

Από την οπτική των επενδυτικών τραπεζών του Λονδίνου, το project «swap χρέους με δημόσια περιουσία» έχει μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ και η κυβέρνηση γνωρίζει, ότι με το ασφυκτικό χρονικό πλαίσιο που έχει, για να προχωρήσει σε αποκρατικοποιήσεις και αξιοποίηση ακινήτων, δεν μπορεί παρά να προσφύγει στα τεχνάσματα των «μάγων» του Σίτι, καθώς οποιαδήποτε άλλη «ορθόδοξη» διαδικασία θα έπαιρνε χρόνια, αν όχι δεκαετίες, και στο μεταξύ θα ήταν πολύ πιθανό να πέσει σε τέλμα, λόγω πολιτικών και κοινωνικών αντιδράσεων. «Μόνο ένα σχέδιο-αστραπή μπορεί να οδηγήσει σε αποκρατικοποιήσεις μέσα στο χρονικό ορίζοντα που δίνεται και με το στόχο εσόδων που έχει τεθεί», τονίζουν τραπεζικά στελέχη.

Όλα αυτά, βέβαια, θυμίζουν σε πολλούς παράγοντες της αγοράς και τις ουκ ολίγες σκοτεινές περιπτώσεις αντίστοιχων σχεδίων ελάφρυνσης χρεών κρατών που «διασώζονται» από το ΔΝΤ, με ευρύτατα προγράμματα αξιοποίησης-εκποίησης περιουσίας. Ποιος ξεχνά, άλλωστε, ότι το αντίστοιχο πρόγραμμα που εφαρμόσθηκε τη δεκαετία ’89-’99 στην Αργεντινή, με κεντρικό σύνθημα «τίποτα στο κράτος», αποψίλωσε μια από τις πλουσιότερες χώρες της Λ. Αμερικής από τα περιουσιακά της στοιχεία, αλλά τελικά η χώρα κατέληξε στη χρεοκοπία;